Sprzęgło – jak prawidłowo go używać?

Sprzęgło odgrywa bardzo ważną rolę w układach przeniesienia napędu. Bez niego, skrzynia biegów nie mogłaby wykonywać swojej pracy. Przez ostatnie kilkadziesiąt lat sprzęgła zmieniły się konstrukcyjnie i wytrzymałościowo, a mimo to wciąż wykonują tą samą pracę. Czy wiecie do czego służą sprzęgła oraz jak powinno się nimi operować? Co warto wiedzieć o sprzęgle samochodowym?

Do czego służy sprzęgło?

Sprzęgło ma za zadanie przenosić moment obrotowy z koła zamachowego na skrzynię biegów. Powinno się z niego korzystać podczas każdorazowej zmiany biegów a także ruszania z miejsca oraz pod koniec hamowania. Prawidłowo obsługiwane sprzęgło powinno wytrzymać nawet do 250 tysięcy kilometrów, jest to jednak mocno uzależnione od stylu jazdy kierowcy oraz od trasy, po której się on przemieszcza. Sprzęgło jest mocno narażone na zużycie, zwłaszcza w przypadku jazdy po mieście. Jazda miejska wymaga od nas częstych zmian biegów a także zatrzymań. Każdorazowe ruszanie autem z miejsca również obciąża sprzęgło. Między innymi dlatego, najlepszą możliwą trasą dla sprzęgła jest długa trasa w czasie której nie zmieniamy biegów. Wtedy sprzęgło jest eksploatowane bardzo lekko.

Rodzaje sprzęgieł w samochodach

Sprzęgła, które występują w samochodach dzielą się na trzy podstawowe grupy. Są to sprzęgła:

• Cierne – najbardziej popularne sprzęgła obecne w samochodach. Występują one w każdym pojeździe wyposażonym w manualną skrzynię biegów. Sprzęgło tego typu przenosi moment obrotowy za pomocą tarcia wytwarzanego pomiędzy kołem zamachowym, tarczą sprzęgła a dociskiem tarczy sprzęgła. Moment obrotowy jest przenoszony z koła zamachowego na wał skrzyni biegów. 
• Elektromagnetyczne – są to sprzęgła występujące głównie w układach dodatkowych samochodu. Sprzęgła elektromagnetyczne można znaleźć na przykład w kompresorze klimatyzacji czy wentylatorze chłodnicy. Sprzęgła te nie nadają się do obsługi układu napędowego, ale doskonale sprawdzają się jako włączniki dla wymienionych wcześniej elementów. Jak to działa? Otóż kompresor klimatyzacji jest podpięty na stałe paskiem wieloklinowym do koła napędowego osadzonego na wale korbowym. Aby klimatyzacja nie obciążała na stałe silnika, koło napędzające kompresor jest zamontowane do niego za pomocą sprzęgła elektromagnetycznego. Gdy wciśniemy przycisk odpowiedzialny za włączenie klimatyzacji, sprzęgło sklei ze sobą koło napędzające razem z resztą kompresora, powodując jego uruchomienie. 
• Hydrokinetyczne – sprzęgło hydrokinetyczne to rozwiązanie coraz bardziej popularne ze względu na coraz powszechniejsze automatyczne skrzynie biegów. Sprzęgła tego typu pozwalają na bardzo płynne przenoszenie momentu obrotowego, dzięki czemu auta płynnie ruszają oraz zmieniają biegi. Sprzęgła hydrokinetyczne pozwalają także na bardzo łagodny rozruch silnika. Rozwiązanie to jest także dużo bardziej wytrzymałe od sprzęgła ciernego, jednak wymaga od użytkownika regularnego serwisowania. 

Jak operować sprzęgłem ciernym?

Każdy, nawet najbardziej doświadczony kierowca nie jest bez wad. Wielu kierowców nie potrafi odpowiednio korzystać ze sprzęgła, przez co jest ono narażone na przegrzewanie, co wydatnie skraca jego żywotność. Kiedy można źle korzystać ze sprzęgła? Ruszanie oraz zmiana biegów to pierwsze sytuacje, które przychodzą na myśl. Oczywiście, nie są to jedyne sytuacje w czasie których możemy uszkodzić sprzęgło. Nie powinno się korzystać ze sprzęgła także w czasie pokonywania ostrych zakrętów a także podczas hamowania. Oto czego nie robić ze sprzęgłem:

• Ruszanie autem ostro jest niewskazane. Praktycznie każdy system sportowego startu, jaki możemy znaleźć w autach drogowych nie nadaje się do wielokrotnego użycia. Ostry start wymaga zazwyczaj dokładnego operowania sprzęgłem, co przy dużych prędkościach obrotowych generuje ogromne ilości ciepła, które przegrzewają tarczę sprzęgła. 
• Ruszanie zbyt płynnie – Bardzo powolne puszczanie sprzęgła także powoduje przegrzewanie go. Optymalne ruszanie autem wymaga jednostajnego puszczania sprzęgła przy jednoczesnym jednostajnym wciskaniem gazu. 
• Szybkie puszczanie sprzęgła po zmianie biegów – zazwyczaj jest to odczuwalne poprzez lekkie szarpnięcie. Zbyt szybkie puszczenie sprzęgła spowoduje jego przytarcie, co prowadzi do momentalnego zwiększenia temperatury tarczy. 
• Jazda na półsprzęgle – jest to bardzo mocno uzależnione od rodzaju auta, jednak co do zasady nie powinniśmy trzymać nogi na pedale sprzęgła. Oparcie stopy, nawet delikatne, o pedał sprzęgła może spowodować delikatne odsunięcie się tarczy od koła zamachowego, przez co tarcza będzie się delikatnie uślizgiwać. Zasada jest taka, że pedał sprzęgła powinniśmy używać tylko podczas ruszania, zmiany biegów lub finalnego dohamowania do postoju.
• Używanie sprzęgła w zakrętach – kolejna czynność, którą część kierowców wykonuje. Jest ona bez sensu z punktu widzenia samochodu. Jeżeli kierowca się obawia, że silnik mu zgaśnie podczas pokonywania ostrego zakrętu, to przed wykonaniem skrętu powinniśmy zredukować bieg. Pokonywanie zakrętu na wciśniętym sprzęgle zużywa niepotrzebnie docisk sprzęgła.
• Hamowanie z jednoczesnym wciśniętym sprzęgłem – nagminny błąd, który obniża siłę hamowania, zwiększa zużycie klocków i tarcz hamulcowych a także doprowadza do bezsensownego zużycia docisku i tarczy sprzęgła. Podczas hamowania nie powinniśmy dotykać sprzęgła, a wcisnąć je dopiero gdy obroty silnika znajdą się w okolicy 1000 obrotów na minutę. Hamowanie w ten sposób wymusza hamowanie silnikiem, co dodatkowo obniża spalanie. Hamowanie za pomocą silnika jest jednym z elementów ecodrivingu.

Odpowiednie korzystanie ze sprzęgła

Odpowiednio użytkowany zespół sprzęgła powinien wytrzymać około 200-250 tysięcy kilometrów. Wszystko zależy od naszego stylu jazdy a także tras, jakie pokonujemy. Pamiętajmy o tym, że wymiana sprzęgła w warsztacie samochodowym to stosunkowo duży koszt, ponieważ wymaga zdjęcia skrzyni biegów. Mimo wszystko najlepszym rozwiązaniem jest dbanie o swój pojazd a także edukowanie się w dziedzinie poprawnej eksploatacji.