Widzenie zmierzchowe i wrażliwość na olśnienie — jakie grupy zawodowe obejmuje to badanie?

Widzenie zmierzchowe oraz wrażliwość na olśnienie to dwa zjawiska związane z percepcją wzrokową, które od dawna budzą zainteresowanie naukowców nie tylko z zakresu okulistyki, ale także w dziedzinie psychologii. Zarówno zmierzch, jak i olśnienie, wpływają na sposób, w jaki odbieramy świat wokół nas, oraz co równie ważne, mogą mieć istotny wpływ na nasze zachowania i decyzje nie tylko w życiu codziennym, ale przede wszystkim zawodowym. Kogo konkretnie powinno obejmować badanie wrażliwości na olśnienie i widzenia zmierzchowego i jak ono przebiega? O tym przeczytasz w naszym poradniku. Zapraszamy!

Kto jest kierowany na badanie widzenia zmierzchowego i wrażliwości na olśnienie?

Badanie widzenia zmierzchowego i wrażliwości na olśnienie (potocznie nazywane badaniem w ciemni) zwykle kierowane jest do osób, których praca lub codzienne obowiązki wymagają poruszania się w warunkach zmierzchowych, lub nocnych. Jak można przypuszczać, najczęściej dotyczy ono kierowców zawodowych, lecz nie tylko. Jakie konkretnie grupy zawodowe obejmują badania widzenia zmierzchowego i wrażliwości na olśnienie? Kto jest kierowany na takie badania?

• Kierowcy, którzy ubiegają się o prawo jazdy.
• Kierowców zawodowych, takich jak taksówkarze, kierowcy ciężarówek czy kierowcy autobusów, których praca często wymaga jazdy w różnych warunkach oświetleniowych.
• Kierowców, którzy są podejrzewani o problemy z widzeniem w warunkach zmierzchowych lub nocnych.
• Osoby pracujące w zawodach, które wymagają poruszania się w warunkach nocnych, takie jak strażacy, policjanci, czy służby ratownicze.

Co ciekawe, w niektórych przypadkach, badanie widzenia zmierzchowego może być również zalecane dla osób, które doświadczyły problemów z widzeniem w warunkach zmierzchowych lub nocnych, nawet jeśli nie są kierowcami zawodowymi. Wszystko to ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa na drogach oraz minimalizację ryzyka wypadków spowodowanych niedostatecznym widzeniem w warunkach ograniczonego oświetlenia. 

Jak przebiega badanie widzenia zmierzchowego i  wrażliwości na olśnienie? 

W ludzkim narządzie wzroku istnieją dwie główne grupy komórek światłoczułych, które odgrywają kluczową rolę w percepcji światła — są to, tzw. czopki, odpowiedzialne za widzenie w warunkach oświetlenia dziennego, oraz pręciki, umożliwiające widzenie w warunkach zmierzchu i nocnych.

Aby ocenić sprawność widzenia kierowców, przeprowadza się specjalne badania dotyczące widzenia zmierzchowego oraz reakcji na olśnienie, co pozwala z dużą skutecznością wykryć ewentualne dysfunkcje widzenia.

Badanie widzenia zmierzchowego oraz wrażliwości na olśnienie przeprowadza się w warunkach całkowitej ciemności i składa się z dwóch głównych części.

Pierwsza część to badanie widzenia zmierzchowego, które polega na prawidłowym zlokalizowaniu przerwy w pierścieniu Landolta, który stopniowo jest oświetlany, aż do momentu, gdy przerwa staje się widoczna dla osoby badanej. Wynikiem tego testu jest czas, jaki upływa od rozpoczęcia oświetlania do momentu, gdy badana osoba zauważy przerwę.

Drugą częścią badania jest ocena wrażliwości na olśnienie. Po pierwszej części badania, osobę poddaną testowi wystawia się na olśnienie za pomocą silnego źródła światła, a następnie szybko wygasza się to światło i prosi o rozpoznanie jednej z czterech wyświetlanych (słabo widocznych) figur. Wynikiem tego badania jest czas potrzebny na rozpoznanie bodźca.

Kto wykonuje badania widzenia zmierzchowego i wrażliwości na olśnienie?

Na badania widzenia zmierzchowego oraz badania wrażliwości na olśnienie najczęściej kieruje lekarz medycyny pracy, w ramach badań lekarskich związanych z podjęciem nowego zatrudnienia, lub zmiany stanowiska pracy, wymagającego np. poruszania się po drogach służbowym samochodem. 
Kiedyś takie badania wchodziły w zakres badań psychologicznych. Jednak niespełna 10 lat temu zostało to zmienione, co nie oznacza, że zaprzestano ich wykonywania. Co więcej, nadal są one wykonywane głównie w pracowniach psychologicznych dla kierowców i innych grup zawodowych, a ich wykonawcami, choć bez nałożonego obowiązku nadal pozostają psychologowie transportu. Obecnie badanie zarówno widzenia zmierzchowego, jak i wrażliwości na olśnienie jest badaniem odrębnym od badania psychologicznego, za które należy uiścić oddzielną opłatę. Co ciekawe, również sam wynik badania nie wpływa na ostateczny wynik psychotestów. Stanowi on wyłącznie informację dla lekarza o stanie zdrowia konkretnej osoby.